सिन्धुपाल्चोक-उत्तरको सहायक नाका रसुवागढी–केरुङबाट चिनियाँ व्यापारिक सामग्री नेपाल भित्रन थाले पनि आयात सहज बन्न सकेको छैन । नेपाली व्यवसायी अनगिन्ति समस्या र सास्ती भोग्न बाध्य छन् । मुख्य त व्यवसायीलाई प्रवेश पास उपब्लब्ध नगराईँदा आयात कठिन बन्दै गएको छ । केरुङमा चिनियाँ भन्सार एजेन्टको दादागिरी, रसुवागढीको साँघुरो भौगोलिक संरचना, महंगो ढुवानी भाडा, लामो दुरी, स्थानीय प्रशासनको निष्क्रियता लगायत कारण आयात प्रभावित बनेको हो ।
अन्य जिल्लाबाट त्यहाँ पुगेका व्यवसायी र मजदुरलाई तिब्बत (केरुङ) प्रवेश पासको व्यवस्था छैन । यसको अभावमा उनीहरुलाई सामान लिन केरुङ जान दिइएको छैन । परम्परागत रुपमा चल्दै आएको यो नाका गत वर्षदेखि व्यवसायिक हिसाबले सञ्चालनमा ल्याइएको हो । वैशाख १२ को महाभूकम्पपछि चीनले यो नाकालाई प्राथमिकता दिएपनि त्यो अनुरुप सहज आयातमा ध्यान दिएको पाईँदैन । भर्खरै व्यवसायिक रुपले सञ्चालनमा आएको यो नाकाबाट ठूलो परिमाणमा आयात गर्ने स्थानीय व्यवासायी छैनन्, कन्टेनर चलाउने मजदुरको पनि अभाव छ ।
चीन–नेपाल दुबै सरकारले उत्तरको मुख्य तातोपानी नाका सञ्चालनमा ल्याउन प्राथमिकता नदिएपछि करोडौंको सामान दक्षिणी नाकामै फसाएर तातोपानीका व्यवसायी रसुवागढी पुगेपनि उनीहरुलाई प्रवेश पासको व्यवस्था गरिएको छैन । उनीहरुले अर्डर गरेका अर्बौ रुपैयाँ मुल्यका चिनियाँ सामान केरुङ आइ पुगेका छन् । ’प्रवेशपास नभएको भन्दै हामीलाई सामग्री लिन रसुवागढीबाट केरुङ जान दिइएको छैन । त्यहाँ हाम्रा सामान कुन हालतमा छन् पत्तो छैन,’ सातादेखि रसुवागढीमा रहेका तातोपानीका आयातकर्ता अर्जुन सापकोटाले टेलिफोनमा नागरिकसँग भने । सिन्धुपाल्चोक उद्योग वाणिज्य संघका सचिव सापकोटाले व्यवसायी र मजदुरलाई प्रवेश पास उपलब्ध गराउन कसैले चासो नदिएको बताए ।
’प्रवेश पास उपलब्ध नगराउने हो भने यताबाट आयात गर्न सकिँदैन,’ उनले भने । चीन र नेपाल सरकारले सीमावर्ती जिल्लाका ३० किमी क्षेत्रभित्रका बासिन्दालाई सहजा आवतजावतका लागि निलो रंगको प्रवेश पास उपलब्ध गराउँदै आएको छ । यो पास स्थानीयले मात्र पाउँछन्, अन्यत्रकाले पाउँदैनन् । यस्तो पास पाउने स्थानीय व्यवसायी र मजदुर निकै कम छन् । तातोपानी नाकाबाट आयात गर्दै आएका झण्डै ५० व्यवसायीक फर्मका सयभन्दा बढी व्यवसायी अहिले रसुवागढी पुगेका छन् ।
तातोपानी नाकामा दुबैतिरको समस्यालाई ध्यान दिँदै व्यवहारिकताका आधारमा अन्यत्रका व्यवसायी र कन्टेनर मजदुरलाई रातो प्रवेश पासको व्यवस्था गरिएको थियो । नागरिकताका आधारमा अध्गायमन कार्यालयद्धारा जारी एक दिन अस्थायी पास देखाएर पर्यटक खासासम्म पुग्थे । रसुवागढीमा व्यवहारिकताका आधारमा पासको व्यवस्था नगरिएको आयातकर्ता सापकोटा बताउँछन् ।
खासा–तातोपानी–काठमाडौं रुटमा चल्ने झण्डै ५ सय कन्टेनर यतिबेला रसुवागढीमा छन् । मजदुर र व्यवसायीलाई रसुवागढीबाट अघि बढेर केरुङ छिर्ने अनुमति छैन । मंसिर १ बाट ठूलो परिमाणमा व्यवपारिक सामान केरुङ–रसुवागढी आइपुगेपछि व्यवसायी र मजदुर त्यहाँ पुगेका हुन् । नेपाली व्यवसायीले अर्डर गरेका जाडो मौशमका जुत्ता, चप्पल, तयारी पोशाक लगायत झण्डै ४ सय कन्टेनर सामग्री केरुङ आइपुगेको उनीहरु बताउँछन् ।
व्यवसायीलाई प्रवेश नदिँइदा केरुङ–रसुवागढी आयात स्थानीय मजदुरमा निर्भर छ । रसुवागढीबाट सामग्री लिन स्थानीय मजदुर कन्टेनर हाँकेर रसुवागढी पुग्छन् । ’यहाँ कन्टेनर चलाउन सक्ने प्रवेश पास प्राप्त मजदुर २०–२५ जना मात्र छन्,’ व्यवसायी सापकोटाले भने । अनुभव नभएका चालकको भरमा सामान ल्यानु पर्दा पुरै नआउने, आएका पनि टुटफुट हुने गरेको उनी बताउँछन् ।
भूकम्पपछि असोज अन्तिम सातादेखि यो नाका सञ्चालनमा ल्याइएको छ । भूकम्पले रसुवागढीका कार्यालय र भौतिक संरचना क्षतिगरेपछि तीन किमीवर अस्थायी भन्सार कार्यालय खडा गरिएको छ । अहिले टिमुरे भन्सारमा सामग्रीले भरिएका २ सय भन्दाबढी कन्टेनरका लाम छ । सामान लिएर आएका र केरुङ जान तयार कन्टेनरको भीडले टिमुरे क्षेत्र अस्तव्यस्त छ । चालक अभावमा कन्टेनर आवतजावत सहज नहुँदा रसुवागढीसम्म तीन किमी क्षेत्र जाम छ ।
चिनियाँ ट्रान्सपोर्टेशन कम्पनीले नेपाली व्यवसायी प्रतिनिधिलाई केरुङसम्म आउन दिन स्थानीय अधिकारीलाई आग्रह गरेपनि नसुनेको आयातकर्ता बुद्धराज बस्नेत बताउँछन् । ’व्यवसायीका सामान केरुङका कति आए, त्यहाँ कुन हालतमा राखिएका छन् भन्ने पत्तो छैन,’ रुसुवागढीबाट काठमाडौं फर्केपछि बस्नेतले भने । नेपाली व्यवासायी केरुङमा चिनियाँ भन्सार एजेन्टको दादागिरीबाट आजित भएको गुनासो गर्छन् । व्यापारिक सामान आयात हुन थालेसँगै उनीहरुले व्यवसायीसँग मनपरी भन्सार ’क्लियरेन्स जार्च’ (सामान छुटाएको शुल्क) लिने गरेको उनीहरु बताउँछन् । व्यवसायी बस्नेतका अनुसार चिनियाँ एजेन्टले प्रतिकन्टेनर सामान छुटाएको शुल्क ४ हजार युआन लिन्छन् । यो रकम नेपालीमा झण्डै ७२ हजार हुन आउँछ । खासामा चिनियाँ एजेन्टले साना गाडीको ८ र कन्टेनरको १३ सय युआन (घोर्मु) लिन्थे ।
१ सय ७२ किमी रसुवागढी–काठमाडौं दुरीको कन्टेनर भाडा पनि निकै महंगो रहेको व्यवसायी बताउँछन् । उनीहरुका अनुसार यो रुटको कन्टेनर भाडा २ लाख रुपैयाँसम्म पुगेको छ । कन्टेनर लिएर २६ किमी रसुवागढी–केरुङ गर्ने चालकले छुट्टै भाडा लिन्छन् । उनीहरुलाई एकतर्फीको १५ हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्छ । केरुङबाट सामग्री रसुवागढी नआइन्जेलसम्म चालक व्यवसायीले नै पाल्नुपर्छ । १ सय २६ किमी खासा–तातोपानी–काठमाडौं रुटको भाडा ८५ हजार रुपैयाँ मात्र थियो । खासाको तुलनामा केरुङ नाका ७२ किमी लामो हो ।
रसुवागढी भन्सार प्रमुख अधिकृत नाका भर्खरै सञ्चालनमा आएकाले नाकामा धेरै समस्या भएको बताउँछन् । ’व्यपारीको समस्याले हामीलाई पनि समस्यामा पारेको छ,’ उनले भने । व्यापारी र मजदुर सहज आवतजावतका लागि प्रवेश पासको व्यवस्था गर्न चिनियाँ अधिकारीसँग छलफल भइरहेको उनले बताए । ’छलफलकै क्रममा छौं । कुनै टुंगो लागेको छैन । पासको लागि परराष्ट्र मन्त्रालयबाट पहल गरिदिन भनेका छौं,’ उनले भने । Source :: Nagarik
Post a Comment
EmoticonClick to see the code!
To insert emoticon you must added at least one space before the code.